Wat betekent ‘terroir’ eigenlijk?
Als je je een beetje verdiept in wijn, kom je het woord onvermijdelijk tegen: terroir. Sommigen spreken het uit als “ter-wahr”, anderen laten het mysterieus in de lucht hangen. Maar wat betekent het eigenlijk écht? En waarom wordt het gezien als een van de belangrijkste begrippen in de wijnwereld?
Terroir is meer dan alleen grond
Het Franse woord terroir betekent letterlijk “land” of “bodem”, maar in de wijnwereld is het veel meer dan dat. Terroir omvat alle natuurlijke invloeden die samen de smaak van een wijn bepalen:
- Bodemsoort (bijv. kalk, klei, leisteen, graniet)
- Klimaat (temperatuur, zonuren, regen)
- Ligging van de wijngaard (helling, hoogte, expositie op de zon)
- Microklimaat (wind, mist, nabijheid van rivieren of bossen)
- En zelfs de invloed van lokale flora en fauna
Waarom is terroir zo belangrijk?
Wijn is geen fabrieksproduct. Elke fles is een afdruk van zijn herkomst. Het idee achter terroir is dat een wijn niet alleen wordt gevormd door de druif en de wijnmaker, maar vooral door de plek waar de druiven groeien. Een Chardonnay uit de Bourgogne smaakt fundamenteel anders dan een Chardonnay uit Zuid-Afrika, en dat komt niet alleen door het klimaat — het is het geheel van invloeden, het terroir.
Overzicht van Franse wijnregio’s en hun terroir
Frankrijk is hét land waar terroir tot kunst is verheven. Elke streek heeft zijn eigen unieke combinatie van bodem, klimaat en ligging. Hieronder een beknopt overzicht van enkele bekende wijnregio’s en hun terroirkenmerken:
| Regio | Kenmerken van het terroir | Typische druiven |
|---|---|---|
| Bourgogne | Kalkrijke bodems, koeler klimaat, veel microterroirs (climats) | Pinot Noir, Chardonnay |
| Bordeaux | Atlantisch klimaat, grind, klei en kalksteen, grote verschillen tussen linker- en rechteroever | Merlot, Cabernet Sauvignon, Sémillon |
| Rhône | Warmer klimaat in het zuiden, koeler in het noorden; graniet, kiezel, zand, leisteen | Syrah (noord), Grenache, Mourvèdre (zuid) |
| Elzas | Droog microklimaat door de Vogezen, kalk en graniet, veel zonuren | Riesling, Gewurztraminer, Pinot Gris |
| Loire | Zeer gevarieerd: van oceaaninvloed tot continentaal, met kalksteen, vuursteen en graniet | Sauvignon Blanc, Chenin Blanc, Cabernet Franc |
| Champagne | Koel klimaat, krijtbodem (chalk), diepe kelderstructuren | Pinot Noir, Chardonnay, Meunier |
| Provence | Mediterraan klimaat, veel zon en mistralwind, arme bodems | Grenache, Cinsault, Mourvèdre (roséwijnen) |
| Languedoc | Warm en droog, veelal kalksteen en leisteen, ruig en mediterraan | Carignan, Syrah, Grenache, Mourvèdre |
De rol van de wijnmaker
Een goede wijnmaker weet het terroir niet te overstemmen, maar juist te vertalen. Sommige wijnmakers zeggen dan ook:
“Ik maak de wijn niet, ik begeleid hem.”
Minimalistische vinificatie (bijv. weinig houtgebruik, geen overmatige filtering) zorgt ervoor dat het karakter van de streek tot uiting komt. Daarom zijn wijnen met een sterk terroir vaak boeiender dan gestandaardiseerde “supermarktwijnen”.
Fransen zijn er dol op (en niet alleen zij)
In Frankrijk is terroir een soort religie. Appellaties zoals Bourgogne, Rhône of Bordeaux zijn gebaseerd op terroir, en zelfs binnen een dorp kunnen verschillende percelen (climats) andere kwaliteiten hebben. Maar het idee leeft inmiddels wereldwijd — ook in Italië, Spanje, Duitsland, Oostenrijk en zelfs de Nieuwe Wereld (zoals Zuid-Afrika, Australië en Californië).
Wat kun jij ermee?
Als wijnliefhebber helpt kennis van terroir je om beter te begrijpen waarom een wijn zo smaakt zoals hij smaakt. Het helpt je bewust kiezen: hou je van minerale frisheid? Dan is een wijn van kalkrijke bodems wellicht jouw ding. Meer fan van rijpe, volle smaken? Dan zit je goed bij een zonnig, mediterraan terroir.
Bij Fort & Kurk kiezen we onze wijnen niet alleen op smaak, maar ook op herkomst. Wijnen met een verhaal. Wijnen met terroir.
Samengevat:
Terroir = het totaal van natuurlijke invloeden dat de wijn zijn unieke karakter geeft. Het is de reden waarom wijn uit de Elzas anders smaakt dan wijn uit de Bourgogne — zelfs als het dezelfde druif is.